Art. 25. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.
§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
§ 3. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu
Obok opisanego wprost w § 2 art. 25 k.k. tzw. ekscesu intensywnego (sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu), zgodnie z utrwalonym orzecznictwem i doktryną występuje tam również tzw. eksces ekstensywny (obrona przedwczesna - defensio antecedens lub spóźniona - defensio subsequens). Ma on miejsce w przypadku stosowania obrony, gdy zamach nie wszedł jeszcze w fazę tworzącą zagrożenie dla chronionego dobra lub gdy zagrożenie to już nie istnieje, gdyż zamach się zakończył. Czyny popełnione w ramach powyższych ekscesów są czynami bezprawnymi, a nie szczególnymi postaciami obrony koniecznej. Uwzględniając szczególną sytuację motywacyjną ich sprawców, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia (sędziowskie prawo darowania kary).
Art. 25 § 3 k.k. wprowadził nie znaną dotychczas polskiemu ustawodawstwu instytucję obligatoryjnej klauzuli bezkarności, jeżeli eksces obrony koniecznej był wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu. Odnosi się ona jedynie do ekscesu intensywnego oraz ekstensywnego w formie defensio subsequens, jako że ustawodawca mówi tu o "usprawiedliwieniu okolicznościami zamachu", co wyklucza defensio antecedens, tam bowiem zamach jeszcze nie powstał.
Strach i wzburzenie są zjawiskami ze sfery psychiki napadniętego powodującymi, iż emocje zaczynają brać górę nad intelektem (co zbliża je do tzw. stanu silnego wzburzenia na gruncie art. 148 § 4 k.k.). Ocena, czy broniący się w chwili zdarzenia był w stanie strachu lub wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, należy jednak do sądu orzekającego, a nie do biegłych.
UWAGA!
W sejmie V kadencji został złożony projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Data złożenia 2007.05.18,r nr druku 1756. Projekt zakłada następujące zmiany w regulacji obrony koniecznej:
w art. 25:
a) po § 2 dodaje się § 2a w brzmieniu:
"§ 2a. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej odpierając zamach związany z wdarciem się do domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia, ogrodzonego terenu lub pojazdu, chyba że przekroczenie granic obrony koniecznej było rażące.",
b) § 3 otrzymuje brzmienie:
"§ 3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia, usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.";
Do dziś zmiany nie weszły w życie. Niewykluczone, że do egzaminu zostanie jednak znowelizowany kk w tej części.
Linki sponsorowane
KANCELARIA PRAWNA tel. (061) 86-888-48 |
